Khái niệm, đặc điểm của Sở giao dịch chứng khoán

Khái niệm, đặc điểm của Sở giao dịch chứng khoán
1. Khái niệm Sở giao dịch chứng khoán

Theo quy định của Luật chứng khoán, sở giao dịch chứng khoán là một thể chế quan trọng trong thị trường tài chính Việt Nam.

Hình thành và phát triển thị trường chứng khoán là một tất yếu của nền kinh tế thị trường. Đây là một thể chế tài chính bậc cao, hoạt động với những thiết chế phức tạp và riêng biệt, với những quy luật chi phối khắc nghiệt, ảnh hưởng đến thực trạng phát triển kinh tế - xã hội của một đất nước khi có biến động. Trên thế giới, thị trường chứng khoán ra đời cách đây nhiều thế kỷ và đang phát triển mạnh mẽ ở một số nước. Có thể kể đến các sở giao dịch chứng khoán lớn trên thế giới như New York, London, Tokyo...

Khi nói đến sở giao dịch chứng khoán, nhiều quan điểm cho rằng đó là các thị trường chứng khoán tập trung như Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK) New York, Tokyo, Frankfut, London... Tuy nhiên, SGDCK chưa hẳn đã là thị trường chứng khoán hoàn chỉnh, nhưng SGDCK với chức năng và nhiệm vụ của mình có ảnh hưởng rất lớn đến sự tồn tại và phát triển của thị trường chứng khoán.

Hiện nay, chưa có định nghĩa cụ thể về SGDCK, có thể hiểu một cách cơ bản: SGDCK là thị trường giao dịch chứng khoán, nơi mua bán các loại chứng khoán đã được niêm yết một cách có tổ chức theo luật định.

2 Đặc điểm của Sở giao dịch chứng khoán
- Là thị trường trong đó việc giao dịch mua bán chứng khoán được thực hiện tại một điểm tập trung gọi là sàn giao dịch của SGDCK. Thị trường này hoạt động theo quy định của pháp luật, thời gian biểu của việc giao dịch được quy định rõ

- Là thị trường có tổ chức, nơi chứng khoán được mua bán bởi các thành viên của SGDCK (các công ty chứng khoán) dưới tư cách người môi giới hoặc chính phủ

- Là tổ chức phục vụ cho hoạt động giao dịch mua bán chứng khoán không phải là tổ chức sở hữu chứng khoán do đó SGDCK không sở hữu chứng khoán, không ấn định giá chứng khoán mà chỉ đảm bảo cho việc mua bán chứng khoán diễn ra đúng pháp luật.

- SGDCK không có người mua và người bán cuối cùng mà trên SGDCK, chứng khoán luôn được mua đi bán lại nhờ sự tham gia của các Công ty chứng khoán với tư cách là nhà tạo lập thị trường. Khi thị trường có cung lớn hơn cầu, giá chứng khoán hạ, các Công ty chứng khoán có thể mua chứng khoán, còn khi cầu lớn hơn cung, giá chứng khoán tăng thì các Công ty chứng khoán sẽ bán chứng khoán ra để ổn định giá chứng khoán.

Vai trò của Sở giao dịch chứng khoán

SGDCK có vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của thị trường chứng khoán mỗi quốc gia. Trên thế giới, nếu nói về số lượng chứng khoán niêm yết thì SGDCK không phải là nơi tập trung nhiều chứng khoán, nhưng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển thị trường chứng khoán nói riêng và tổng thể nền kinh tế nói chung.

3. Vai trò của Sở giao dịch chứng khoán
Trước hết, SGDCK có vai trò là một loại thị trường thứ cấp, là một bộ phận không thể tách rời trong tổng thể của thị trường chứng khoán hoàn chỉnh. Sau khi chứng khoán được phát hành trên thị trường sơ cấp, chứng khoán sẽ được giao dịch trên thị trường thứ cấp tập trung (nếu đủ tiêu chuẩn niêm yết). Trên thị trường thứ cấp, giao dịch chứng khoán được thực hiện, tiền bán chứng khoán thuộc về nhà đầu tư và nhà kinh doanh chứ không thuộc về công ty phát hành. Trong SGDCK, chứng khoán được tạo tính thanh khoản qua việc mua bán chuyển nhượng chứng khoán và qua đó giúp thị trường phát hành hoạt động hiệu quả. Quan hệ giữa hai thị trường này là mối quan hệ nội tại, trong đó thị trường sơ cấp là tiền đề và thị trường thứ cấp (Sở giao dịch chứng khoán) là động lực. Nếu không có thị trường phát hành sẽ không ra đời thị trường thứ cấp và ngược lại không có thị trường thứ cấp thì thị trường sơ cấp sẽ không hoạt động hiệu quả. Do đó có thể nói SGDCK là bộ phận hữu cơ không thể thiếu của thị trường chứng khoán.

Vai trò thứ hai, như đã đề cập ở trên, SGDCK thông qua hoạt động giao dịch mua bán chứng khoán đã tạo tính thanh khoản cho chứng khoán. Tính thanh khoản của chứng khoán là khả năng chuyển đổi thành tiền mặt của chứng khoán. Đây là một trong những yếu tố hấp dẫn các nhà đầu tư. Các nhà đầu tư có thể chuyển đổi chứng khoán mà họ sở hữu thành tiền mặt khi họ muốn. Điều này đảm bảo tính linh hoạt và an toàn khi đầu tư. SGDCK càng hoạt động sôi nổi và hiệu quả bao nhiêu thì càng làm tăng tính thanh khoản bấy nhiêu.

Vai trò thứ ba,SGDCK huy động vốn cho doanh nghiệp, thúc đẩy các doanh nghiệp sử dụng vốn linh hoạt và hiệu quả. SGDCK không làm tăng nguồn vốn của nền kinh tế nhưng nhờ có nó mà thị trường phát hành có thể huy động được vốn cho các chủ thể phát hành chứng khoán. Khi các nhà đầu tư mua chứng khoán, số tiền nhàn rỗi của họ được chuyển đến nhà phát hành một cách gián tiếp. Như vậy, nhà phát hành đã huy động được vốn để phục vụ sản xuất kinh doanh. Phương thức này được gọi là phương thức vay vốn qua phát hành của doanh nghiệp. Mặt khác, thị trường chứng buộc các doanh nghiệp phải công khai báo cáo tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh qua đó công chúng có cơ hội đánh giá khả năng kinh doanh của doanh nghiệp để lựa chọn đầu tư. Nhà đầu tư chỉ mua những chứng khoán của các công ty làm ăn có lợi nhuận. Vì vậy muốn tồn tại được và thu hút các nhà đầu tư, các doanh nghiệp phát hành chứng khoán phải sử dụng đồng vốn có hiệu quả nhất.

Vai trò thứ tư, SGDCK khuyến khích các nhà đầu tư sử dụng nguồn vốn nhàn rỗi có hiệu quả, là một trong những môi trường giúp kích thích, tiết kiệm đầu tư. SGDCK là nơi nhà đầu tư có thể kiếm lời từ chênh lệch giá, ẩn chứa rủi ro lớn nhưng lợi nhuận đem lại rất cao. Hơn nữa, SGDCK là môi trường đầu tư lành mạnh, được bảo đảm bằng pháp luật và cả sự bảo hộ của nhà nước (ở một số nước có SGDCK phát triển). Các cơ hội đầu tư trên SGDCK rất phong phú với nhiều loại hàng hóa được giao dịch, khuyến khích mạnh mẽ dân chúng (nhà đầu tư cá nhân và tổ chức) sử dụng nguồn tiền nhàn rỗi của họ vào thị trường qua hình thức đầu tư. Điều này cũng giúp vốn đầu tư cho nền kinh tế được vận chuyển một cách hợp lý và hiệu quả từ nơi thừa vốn sang nơi thiếu vốn và SGDCK là kênh điều hòa các nguồn vốn đó, giải quyết linh hoạt nhu cầu về vốn giữa các vùng kinh tế, các thành phần kinh tế.

Vai trò thứ năm, SGDCK phản ánh tình hình doanh nghiệp và trạng thái vĩ mô của nền kinh tế. Thông thường, các chỉ số chứng khoán phản ánh tình hình hoạt động của doanh nghiệp mà dựa vào đó các nhà đầu tư có thể xác định được hiệu quả của việc đầu tư vào cổ phiếu hoặc một danh mục đầu tư chứng khoán mà họ lựa chọn. Thông qua giá chứng khoán, hoạt động của doanh nghiệp được phản ánh một cách tổng hợp và chính xác. Thị giá cao hay thấp của chứng khoán biểu hiện mức độ đầu tư tài chính, trạng thái kinh tế, đặc biệt là mức độ cổ tức. Thông thường, cổ phiếu có cổ tức cao thì có giá trị thị trường cao và chỉ có các doanh nghiệp làm ăn tốt, hiệu quả sử dụng vốn cao mới có khả năng trả lợi tức cổ phần cao. Tuy nhiên, cũng có những cổ phiếu có cổ tức thấp, khiêm tốn nhưng giá trị thị trường vẫn cao vì đó là những doanh nghiệp có triển vọng trong tương lai. Do vậy, có thể nói SGDCK cũng có chức năng dự báo tình hình phát triển tương lai của doanh nghiệp.

Qua việc đánh giá hoạt động của doanh nghiệp, các chỉ báo trên SGDCK phản ánh trạng thái của nền kinh tế, cung cấp sự đánh giá hữu ích với nhận thức thị trường, dự báo xu hướng cung cầu của chứng khoán trên thị trường. Giá chứng khoán tăng cho thấy đầu tư đang mở rộng, nền kinh tế tăng trưởng và ngược lại. Vì thế, có thể coi thị trường chứng khoán là công cụ quan trọng trong việc dự báo tình hình kinh tế, là công cụ giúp chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô.

>>>> Xem thêm: Đặc điểm công ty trách nhiệm hữu hạn